နမ့္ဆန္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေစာ္ဘြားေဟာ္နန္း
ခြန္ပန္းစိန္
ေနာက္ဆံုးနန္းတက္ခဲ့သည့္ေစာ္ဘြားပံု
မွတ္ခ်က္။ ။ ၁၂၉၅ မွ ၁၃၂၁ ခုႏွစ္အထိ ေစာ္ဘြားႀကီး အျဖစ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရာ ခရစ္သကၠရာဇ္၁၉၅၉ခုႏွစ္တြင္ ေစာ္ဘြားအာဏာကို စြန္႕လြတ္ခဲ့ရသည္။
ပေလာင္ေစာ္ဘြားႀကီးတို႔ သမိုင္းလႈပ္ရွားမႈ
(တအာင္း) ပေလာင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ အဦးအစ၌ အိႏၵိယ ျပည္ေျမာက္ပိုင္းမစၹ်ိမေဒသ ကသမၼရတိုင္းတြင္ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ လူဦးေရမ်ားျပားလာေသာအခါ အုပ္စုလိုက္ဖြဲ႔ကာ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာသို႔ လိုက္လံရွာေဖြ၍ မြန္ဂိုကုန္ျမင့္ ေဒသမွတဆင့္ တရုတ္ျပည္ယူနန္နယ္ရိွ မႈိင္ေမာ၀္ေခၚ (ေရႊသြားႏုိင္ငံံ) သို႔ေရာက္ရိွေနထိုင္ၾကသည္၊ ေရွးက တန္မင္းဆက္ ဘီစီ (၆၁၈-၉၀၇) လက္ထက္တြင္ ေရႊလီျမစ္၀ွမ္းေဒသကို (ခ်င္ခ်ီ) (သို႔) ေရႊသြားႏုိင္ငံ (သို႔)မဟုတ္ မႈိင္ေေမာ၀္ေဒသ ဟုေခၚဆိုစမွတ္ျပဳခဲ့ၾကသည္။
ယခုသွ်မ္းအေခၚ ယုန္ခ်န္ ေခၚ ခိုင္နန္အရပ္မ်ားတြင္ ေနထုိင္ၾကသူမ်ားသည္ လွပတင့္ တယ္ရန္ အလို႔ငွာ ေရြးျပားကို သြားတြင္ တပ္ဆင့္ေလ့ရိွသူမ်ား ေနထိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သြားတြင္ေရြ သြားတပ္ဆင္ျပီးမွသာ ဧည့္ပရိတ္သတ္မ်ားကို ႀကိဳဆိုဧည့္ခံေလ့ရိွသည္။ ထိုအေလ့ အထရိွ သူမ်ားကို မူလအားျဖင့္ ၾသစထရစ္ဘာသာစကားေျပာသူမ်ားက (ေပၚေလာင္) ေခၚ ပေလာင္ရိအာင္း၊ ၀တို႔၏ အႏြယ္အဆက္မ်ားဟု ေခၚခဲ့ၾကသည္။
ေရွ႕က မိႈင္္ေမာ၀္ၿမိဳ႕ေေဟာင္းေနရာတြင္ ေနာင္ဆာင္၊ ေနာင္ခံမ္၊ ေနာင္ငိုင္၊ ေနာင္ေပက္ဟူ သည့္နန္းေတာ္မ်ားရိွခဲ့ရာ ၄င္းေနာင္ဆာင္တြင္ စစ္၀ု၀္ဘုရင္ထီးနန္းစံျမန္းခဲ့၏။ ထို္ေနာင္ေဆာင္သည္ ေရြလီျမစ္ကမ္းနေဘးတြင္တည္ရိွသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ နန္းတိုင္မ်ားကို ေက်ာက္တိုင္ျဖင့္ စိုက္ထူထားသည္ဟုသိရိွရသည္။ ထိုေနရာကို ေရွးအခါက က်ယ္ေကာင္ဟုလည္းေခၚဆိုၾကသည္။ ေရႊလီျမစ္သည္ ေက်ာက္တိုင္နန္းေတာ္ေဟာင္း၏ ေနရာေအာက္အနားမွ ျဖတ္သန္းစီးဆင္းလာသျဖင့္ ထိုျမစ္ကိုတအာင္းပေလာင္ဘာသာျဖင့္ အိုမ္တေမာ၀္ ဟုေခၚဆိုၾကသည္။
လူအင္အားေပါင္း ေလးေထာင္ေက်ာ္ခန္႕ရိွေသာ တအာင္းလူမ်ဳိးႏြယ္တို႔သည္ အိႏၵိယျပည္ ေျမာက္ပိုင္းမစိၨ်မေဒသ ကသမၼီရတိုင္းမွ တရုတ္ျပည္အလယ္ပိုင္းအရပ္ေဒသသို႔ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာလိုက္၍ေျပာင္းေရြ႕ေနထိုင္ၾကရာမွ တရုတ္ျပည္ေတာင္ပိုင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း ပူတာအိုအၾကားတြင္ရိွေသာ ေရွ႕ကနမ့္ဆန္ၿမိဳ႕ေဟာင္းဟု ေခၚဆိုသမုတ္ၾကသည့္ အရပ္ေဒသတြင္ ေရာက္္ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုတအာင္းလူမ်ဳိးတို႕ကိုု အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ေစာ္ဘြားၾကီး၏အမည္မွာ ခူန္ေကာျဖစ္သည္။
ခူန္ေကာသည္လက္ရံုးရည္၊ ႏွလံုးရည္ႏွင့္ ျပည့္စံု၍ သတိရိွျခင္း၊ ေတာရိုင္းတိရိစာၦန္မ်ား၏ရန္ကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ေသာ ေလး၊ျမွားပစ္သည့္အတတ္ပညာကို လည္းကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ျခင္း၊ တအာင္းရိုးရာ သိုင္းပညာကိုလည္း တတ္ေျမာက္ျခင္းေၾကာင့္ လူထုအေပါင္းကၾကည္ညိုေလးစားၾကသည္။ ေစာ္ဘြားၾကီးခူန္ေသာသည္ မိမိ၏ပိုင္နက္ပယ္အတြင္းတြင္ အေျခြအရံမပါဘဲ တစ္ဦးတည္း ျမင္းစီးေတာကစားထြက္ေတာ္မႈေလ့ရိွသည္။
ထိုအခ်ိန္၌ တရုတ္ျပည္ယူနန္နယ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ စစ္၀ုင္ဘုရင္တြင္အလြန္လွပတင့္တယ္ သိမ္ေမြ႕ေသာ အီထိကညာအမည္ရိွ သမီးေတာ္တစ္ပါးရိွေလသည္။ တရုတ္ဘုရင္စစ္၀ုင္သည္ ေစတီေတာ္ဘြာႀကီးခူန္ေကာကို ခူန္ေကာေနာ၀ံင္ဟူေသာ ဘဲြ႔ကိုေပးအပ္ၿပီးသမီးေတာ္ႏွင့့္ ထိမ္းျမားေပးအပ္ခဲ့သည္၊ ေစာ္ဘြားႀကီးခူန္ေကာသည္ ဘိသက္မဂၤလာခံယူၿပီီးေနာက္ မိမိေနရပ္ေဒသဘက္တို႔ အီထိကညာကို တစ္ပါးေခၚေဆာင္ခဲ့ေလသည္။ ကာလအတန္ျကာေသာအခါ သားေတာ္အႀကီးအအာည့္၊ ဒုတိယသားေတာ္အညီ၊ တတိယသားေတာ္အဆာမ္၊ စတုတၳသားေတာ္ အယာည္ဟူေသာ သားေတာ္ေလးပါး ထြန္းကားခဲ့သည္။
ထ႔ိိုေနာက္ ထိုအရပ္ေဒသတြင္ သဘာသရာသီဥတုေဖာက္ျပန္၍ လူတို႔သည္ အနာေရာဂါက်ေရာက္ေသာေၾကာင့္ အေသအေပ်ာက္မ်ားခဲ့ျကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေစာ္ဘြားၾကီးခူန္ေကာေနာ္၀ံင္သည္လည္း ကိုယ္လက္မအီမသာျဖစ္၍ ရုတ္တရက္ နတ္ရြာစံသြားခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ျပည္သူျပည္သားတို႔သည္ အေသအေပ်ာက္မ်ားသျဖင့္ ထိုအရပ္ေဒသတြင္ ဆက္လက္မေနလိုၾကေသာေၾကာင့္ လူဦးေရ၄၀၀၀ေက်ာ္ရွိေသာ ျပည္သူျပည္သားတုိ႔သည္ ညိွႏွဳိင္းတိုင္ပင္ၾကျပီး အျခားအရပ္ေဒသတို႔သြား၍ ၿမိဳ႕သစ္တည္ေထာင္ရန္ စီစဥ္ရွိသည္။ ၄င္းေနာက္ တရုတ္ျပည္ရိွ ျမိဳ႕ေဟာင္းကိုစြန္႔လြတ္၍ ျမန္မာႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းအရပ္ေဒသုိ႔ ထြက္ခြာခဲ့ၾကသည္။ ထိုမွတဆင့္ခရီးဆက္လက္၍ သြားၾကရာ ေလါည္မူင္မိုင္ ယခုအေခၚ သံခေမာက္ေတာင္သို႔ ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။
မင္းသားေလးပါးႏွင့္အတူတူ အင္အားေလးေထာင္ေက်ာ္ရွိေသာ အေျခြအရံတို႔သည္ ေလါည္မူင္
မိုင္ေခၚသံခေမာက္ ေတာာင္အရပ္သို႕ ေရာက္ၾကေသာအခါ ေနရာေရြးၿပီး ေခတၱစခန္းအနားယူၾက၏။ သုံးလမွ်ၾကာၿပီးေနာက္ မင္းသားေလးတို႔ၿမိိဳ႕ သစ္နန္းသစ္တည္ရန္ ေလာည္မူင္မိုင္ေတာင္ထိပ္သုိ႔့ တက္ၾကျပီး မိမိၾကိဳက္ႏွစ္သက္ရာ ေဒသကို ေရြးခ်ယ္ၾကသည္။ အသက္ႀကီးသူအား ရုိေသေလးစားေသာအားျဖင့္္ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္ေရြးခ်ယ္စရာ အကိုႀကီး အအာည့္က အေရွ႕အရပ္မိုင္ယဥ္ေနာင္တြင္ သႏီၷသို႕ ေျပာင္းေရႊ႕နန္းစိုက္ခဲ့သည္။ အညီကအေနာက္အရပ္ရွိ မွဳိ္င္ကြာင္က်ယ္ေကာင္ေဒသသို႔ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆာမ္ကေတာင္အရပ္ရွိ ေလာည္လိုင္ ယခုနမ့္ဆန္သို႕ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အယာည္က အေနာက္ေျမာက္ေဒသ သို႕ေသာ္ လည္းေကာင္း အသီးသီး ေေရြးခ်ယ္လိုက္သည္။
တအာင္းတို႕သည္ ေလာည္မူင္မွမွဳိင္ယဥ္ကိုလည္းေကာင္း၊ မွဳိင္ယဥ္မွတဆင့္ သိႏီၷေဒသသို႕ေရာက္လာသည္္။ ထိုၿမိဳ႕ကုိိ ရွမ္းဘာသာျဖင့္ဆဲန္၀ီဟုု ေခၚၾကသည္။ သို႔့ျဖစ္ပါ၍ (ဆဲန္၀ီတဲ၀ံန္းပွိဳက္မိုင္ဆိူက္ပအံမ္ယစ္လည္း) ဟု၍ ဆိုရုိးစကားရွိၾကသည္။ အညီတို႔သည္ ေလာည္မုင္မွဳိင္မွ ေနာက္ဘက္ေဒသဘက္သို့ ထြက္ခြါၾကရာတြင္ ရမ၀တီေလါည္ဟာင္းစါင္သို႔ ေရာက္ၾကျပီး ေတာင္ကညာေနရာတြင္ျမိဳ႕သစ္တည္ေထာင္ေလသည္။ ထိုၿမိိဳ႕ကို မွဳိင္ကြာင္ဟု ေခၚၾကသည္။ မွဳိင္ကြာင္၀ဲ၀ံန္ယိ မိုင္လိ ခူန္မပ္၀ါင္ဟူ၍ျဖစ္သည္။
ေစာ္ဘြားျကီးေလါည္ဆဲ လက္ထက္တြင္ ေအဒီ၁၂၇၂ခုနစ္၌ မြန္ဂိုတို႔့၌ အညံ့ခံသျဖင့္ ျမန္မာဘုရင္မွ ၀၊တအာင္းပေလာင္ေဒသမ်ားသုိ႕ လာေရာက္တိုက္ခိုက္၍ ေခါင္းေဆာင္အခ်ဳိ႕ကို ဖမ္းယူခဲ့သည္။ ယင္းကိုပီကင္းရွိ ဘုရင္သိရွိေအာင္အစီရင္ခံရသည္။ ခရစ္၁၂၇၃ မတ္လ ၃ရက္ေန့တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ တရုတ္သံ ၃ဦးကိုေစလြတ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာဘုရင္က ဖမ္းဆီးမိေသာေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ တရုတ္သံကိုကြပ္မ်က္လိုက္ၿပီး ေရႊ႕သြားႏုိင္ငံသို႕ ၁၂၇၇ခုနစ္ ဧၿပီလအတြင္း၌ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ပါသည္၊ ျမန္မာတပ္ႏွင့္ ဘာလီတပ္တို႕ ျမစ္ငယ္တစ္ခုကမ္းပါး၌ဆုံမိ၍ ျမန္မာတို႕အေရးနိမ့္ခဲ့သည္။ မြန္ဂိုလ္လည္း ၁၂၈၁ခုစက္တင္ဘာလအတြင္း လာေရာက္တိုက္ခိုက္ပါေတာ့သည္။ ဗန္းေမာ္၏ တစ္ဖက္ျခမ္းတြင္ ျဖစ္ပြားေသာ ေဆာင္ခ်မ္းတိုက္ပြဲတြင္ ျမန္မာတို့၁၂၈၅၌ အညံ့ခံခဲ့ရသည္။
သွ်င္ဒိသာျပမုတ္သည္ ပီကင္းအထိသြား၍ မြန္ဂိုဧကရာဇ္တို႔ႏွင့္ စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစကား ဆိုခဲ့သည္၊ သွ်င္ဒိသာျပမုတ္ကမိမိတို႔ ႏိုင္ငံမွတရုတ္စစ္သားတို႔ကို ရုပ္မွသာလွ်င္ႏိုင္ငံကို ျပန္လည္ထူေထာင္၍ ေကာက္ပင္မ်ားစိုက္ပ်ဳိးႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင့္၊ သို႔မွသာ တုိင္းျပည္ဖြံ႕ၿဖိဳးသာယာလာႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ထို႔ေၾကာင့္တရုတ္စစ္သားမ်ားကို ရုပ္သိမ္းေပးေစလိုေၾကာင္း ဧကရာဇ္အားေဟာေျပာ၍ ေအာင္ျမင္ခဲ့ေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းစာေရးသားခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္တြင္မြန္ဂိုႏွင့္္ ျမန္မာစစ္ေျပၿငိမ္းေလေတာ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေစာ္ဘြားႀကီးေလါည္ဆဲင္၏ သားေတာ္ျဖစ္သူ ေလါည္တိင္က ေတာင္ပိုင္နယ္ေခၚ(ေလါည္လိုင္)ကို ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ထီးနန္းစိုးစံခဲ့သည္။ ေလါည္တိင္လက္ထက္မွစ၍ စာ္ဘြားမင္းဆက္ေပါင္း ၉၇ဆက္ရိွသည္ဟုဆိုၾကသည္။
ေစာ္ဘြားႀကီး (စပ္ေကာဖ) နတ္ရြာစံၿပီး သားေတာ္ႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ စ၀္စါမ္ဖႏွင့္ စ၀္ဂါမ္ဖ မင္းသားညီေနာင္ႏွစ္ပါးက ဆက္လက္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ အင္း၀ဘုရင္အား အခြန္ေတာ္မဆက္သျဖင့္ စစ္ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။ ခရစ္(၁၄၀၀-၁၃၄၃)တြင္ အင္း၀ဘုရင္က က်ယ္ေကာင္မိူင္ကြာင္ကို စစ္အင္အားအလံုးအရင္းျဖင့္ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ညီေနာင္ႏွစ္ပါးတို့သည္ မိုးမိတ္ဘက္သို့ ထြက္ေျပးတိမ္ေရွာင္ခဲ့ၾကသည္။ စ၀္စါမ္ဖသည္ထိုအရပ္တြင္ သံလ်က္ကိုကိုင္ကာ အဓိဌာန္ျပဳ၍ နန္းသစ္ၿမိဳ႕့သစ္ကို တည္ေထာင္ေလသည္။ ထိုၿမိဳ႕ကို (မူိင္မိတ္)ဟုေခၚတြင္ခဲ့သည္။ ယခုအခါမိုးမိတ္ဟုေခၚသည္။ ညီေတာ္စပ္ဂါမ္ဖက ျမစ္ကမ္းနံေဘးရိွ ေျမျပန့္တစ္ေနရာတြင္ ေမာင္းျမဳပ္မုပ္၍ အဓိဌာန္ျပဳကာ ၿမိဳ႕သစ္နန္းသစ္တည္ေလသည္။ ထိုၿမိဳ႕ကို နမ့္ေမာင္းေခၚခဲ့သည္။ ေစာ္ဘြားၾကီးစ၀္ဂါမ္ဖ၏ တူေတာ္ရာနယ္ပယ္ေဒသကို ေတာင္ပိုင္နယ္ဟုသတ္မွတ္ကာ စ၀္ေနာ္ဖသည္လည္း ျမစ္ကမ္းနေဘးရိွ ေျမျပန့္ေနရာတြင္ၿမိဳ႕သစ္နန္းသစ္တည္ေလသည္။ ထို႕ၿမိဳ႕ကိုနမ့္တေရြ႕့ျမစ္အနီးတည္ထားေသာေၾကာင့္ နမ့္တေရြးၿမိဳ႕ဟုေခၚသည္။ နမ့္တေရြးအရပ္ေဒသသည္ မိုးမိတ္ၿမိဳ႕အနီးတြင္ရိွသည္။ အခ်ဳိ႕က မိုးကုတ္ေဒသသို႕ ထြက္ခြါသြားၾကသည္။ အခ်ိဳ႕က တရုတ္ျပည္ဘက္သို႕ထြက္ေျပးၾကေလသည္။ စစ္ေျပၿငိမ္းေသာအခါ အခ်ဳိ႕့က က်ယ္ေကာင္မိူင္ေကာင္ကို ျပန္လာၾက၍ ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္ သာသနာေဘာင္ လည္းျပန္လည္ထြန္းကားလာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္မၾကာမီ ဂ်ိန္းေဖာေဒသမွ ကခ်င္အႏြယ္၀င္တို႔က အင္းအားအလံုးအရင္းႏွင့္ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ၾကသျဖင့္ ဒုတိယအၾကိမ္ျမိဳ႕ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရျပန္သည္။
ေစာ္ဘြားႀကီး အဆာမ္သည္ လူအင္အားတစ္ေထာင္ေက်ာ္ရိွ အေျခြအရံမ်ားႏွင့္ တကြမယ္ေတာ္အီထိကညာကိုပါ ေခၚေဆာင္လာခဲ့သည္။ ေတာင္ဘက္ေလါည္လိုင္ေဒသတို႕ ခရီးဆက္လက္ထြက္ခြါလာရာ ဘုရားႀကီးကုန္းေလါည္ကိုန္ဆာမ္သို႕ ေရာက္ရိွခဲ့သည္။ အနားသူေနစဥ္အတိတ္နမိတ္ေကာင္းမ်ားေတြ႕ရိွ၍ ထို္ေနရာတြင္ ၿမိဳ႕သစ္တည္ခဲ့ေလသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ လူဦးေရမ်ားလာေသာအခါ ရြာေပါင္း၂၈ တိုးခဲ့်၍ေနထိုင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ထင္ရွားေသာရြာအခ်ဳိ႕မွာ စယ္တုန္ဟုန္၊ စယ္ပါင္ေကာက္၊ စယ္တို၊ စယ္ႏိုယ္၊ ဇံာင္အိူမ္၊ ဂါင္ဟိုရ္၊ ကန္တံုင္၊ ပါင္တိုင္လွည့္၊ ငြက္ကရံမ္၊ ကံန္ဒုင္ၾဘီ၊ ပါင္ေမာန္၊ ခြန္ေဒါင္၊ ပာႅမူိင္၊ ေက်ာက္ေတာ္စသည္တို႕ျဖစ္သည္။
တအာင္းလူမ်ဳိးတို႕ ေစာ္ဘြားၾကီးမ်ားလက္ထက္တြင္ တအာင္းလူမ်ဳိး လူဦးေရမ်ားျပားလာေသာအခါ ၿမိဳ႕ရြာနယ္နမိတ္တိုးခ်ဲ့ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၂၂၇ခုႏွစ္ နတ္ေနာ္လကြယ္ ေသာၾကာေန႕တြင္ ေစာ္ဘြားႀကီး ခူန္ခမ္အြမ္ေခၚ ခူန္က်ိန္လက္ထက္တြင္ ဘုရားႀကီး ခူန္ခြမ္အြေခၚခူန္ က်ိန္လက္ထက္တြင္ ဘုရားႀကီးရြာမွ ယခုလက္ရိွနမ့္ဆန္ၿမိဳ႕ သို႕ေျပာင္းေရႊ႕၍ ၿမိဳ႕သစ္နန္းသစ္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
နမ့္ဆန္ၿမိဳ႕ ရွမ္းဘာသာျဖင့္္ နမ့္ကိုေရ၊ ဆန္ တုန္လွဳပ္ဟု အဓိပၸါယ္ျဖင့္ နမ့္ဆန္ဟုေခၚခဲ့သည္။ ပေလာင္ဘာသာျဖင့္ အိူမ္ကိုေရ၊ ယိုရ္ကို တုန္လွဳပ္သည္ဟူ၍ အိူမ္ယိုရ္ဟုလည္းေကာင္း ေခၚဆိုခဲ့သည္။ နမ့္ဆန္ၿမိဳ႕ကို အေျချပဳ၍ ပေလာင္လူမ်ဳိးတို႕ ေနထိုင္ရာနယ္ပယ္ေဒသကို ေတာင္ပိုင္နယ္ဟု သတ္မွတ္ကာ ေတာင္ပိုင္ေစာ္ဘြားအဆက္ဆက္ျဖင့္္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေလသည္။
ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၈၅ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ တတိယစစ္ပြဲအျပီးတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတ၀ွမ္းလံုး အဂၤလိပ္ကိုလိုနီလက္ေအာက္သို႕ က်ေရာက္ခဲ့သည္။ ကိုလိုနီစနစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုတိုင္းမင္းၾကီး၊ အေရးပိုင္၊ နယ္ပိုင္၊ ၀န္ေထာက္အဆင့္ဆင့္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္သည္ က်ယ္၀န္းသျဖင့္ ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း၃၃ ၿမိဳ႕နယ္ရိွျပီးေစာ္ဘြားၾကီးမ်ားလည္း ၃၃ေစာ္ဘြားျဖင့္ အသီးသီးရိွခဲ့ၾကသည္။ ၿမိဳ႕နယ္တစ္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ နယ္ပိုင္၀န္ေထာင္တစ္ဦးက်စီခန္႕ထားၾကသျဖင့္ နယ္ပိုင္၀န္ေထာက္တို႕မွာ ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ားအေပၚ ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ကိုလိုနီလက္ထက္တြင္ ေတာင္ပိုင္နယ္ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ားမွွာ စ၀္ခြန္ခမ္းမိန္း၊ စ၀္ခြန္ဆာင္အြမ္ႏွင့္ စ၀္ခြန္ပန္းစိန္တို႕ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုစဥ္ကအေရးပိုင္မင္းမွ ေတာင္ပိုင္းေစာ္ဘြားၾကီး စ၀္ခြန္ပန္းစိန္အား မဟာသေရစည္သူဘြဲ႕ကိုခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။
ေတာင္ပိုင္ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ားလက္ေအာက္တြင္ အမတ္ခ်ဳပ္တစ္ဦး၊ တရားသူၾကီးအမတ္တစ္ဦး၊ အခြန္ေတာ္အမတ္တစ္ဦး၊ ေငြတိုက္အမတ္တစ္ဦး၊ နယ္လွည့္အမတ္တစ္ဦး၊ ပုလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္သူ ရာဇ၀တ္အုပ္အမတ္တစ္ဦး စသည္တို႔့ျဖင့္ အသီးသီးခန္႔အပ္ထားသည္။ အဆိုပါအမတ္မ်ား၏ လက္ေအာက္တြင္ ရံုးလုပ္ငန္းစာေရးစာခ်ီအစရိွေသာ ရံုး၀န္ထမ္းမ်ားျဖင့္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္ ေတာင္ပိုင္ေစာ္ဘြားႀကီး လက္ေအာက္တြင္ တိုက္နယ္မ်ားလည္းရိွသည္။ ယင္းတို႕မွာၿမိဳ႕မတိုက္၊ ဇယန္းႀကီးတိုက္နယ္၊ ေက်ာက္ျဖဴတိုက္နယ္၊ ေရွာ္လဲတိုက္နယ္၊ ေတာင္မတိုက္နယ္၊ ခြန္ေဟာက္တိုက္နယ္၊ မန္စံတိုက္နယ္တို႕ျဖစ္သည္။ တိုက္နယ္တိုင္းတြင္ တိုက္သူႀကီးေခၚ နယ္ပိုင္ၾကီးမ်ားရိွၾကသည္။ နယ္ပိုင္ေအာက္တြင္ သူႀကီးတာကဲ၊ တာကန္၊ အရပ္အုပ္၊ ထမုန္၊ သာမဓိစသည့္ျဖင့္ အသီးသီးရိွၾကသည္။
ထို႕ျပင္ ေတာင္ပိုင္ေစာ္ဘြားၾကီးလက္ေအာက္၌ နမၼတူးျမိဳ႕နယ္ႏွင့္ မိုင္ေငါင့္ၿမိဳ႕တြင္ ၿမိဳ႕စားႀကီးတစ္ဦးစီခန္႔အပ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕စားႀကီးမ်ားလက္ေအာက္တြင္ ရံုးလုပ္ငန္းအတြက္ စာေရးစာခ်ီမ်ားလည္းခန္႔ထားၾကသည္။ ေစာ္ဘြားႀကီးအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ကာလအတြင္း၁၉၄၁ ခုႏွစ္ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီး စတင္ျဖစ္ပြားလာရာ ဂ်ပန္ေခတ္ကာလတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳစနစ္တက် ပီပီျပင္ျပင္မရိွေတာ့ဘဲ ၿမိဳ႕မ်ားမွာလည္းပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ ၁၉၄၅ခုႏွစ္ေရာက္ေသာအခါ အေမရိကန္ႏွင့္အဂၤလိပ္ မဟာမိတ္တပ္မ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ့ျပန္လည္၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး ယခင္အုပ္ခ်ဳပ္မွဳစနစ္ေဟာင္းအတိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျပန္သည္။
၁၉၄၇ခုႏွစ္ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ၿပီး ျမန္မာ၊ကခ်င္၊ခ်င္းႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ရိွ ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ားအားလံုး ျပည္နယ္ျပည္မမခြဲျခားဘဲ လြတ္လပ္ေရးယူရန္ေတာင္းဆိုခဲဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း ပင္လံုၿမိဳ႕တြင္ ေတာင္တန္းေဒသႏွင့္ျပည္မမခြဲျခားဘဲ တၿပိဳင္တည္းလြတ္လပ္ေရးရယူရန္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။ ထိုပင္လံုစာခ်ဳပ္ေရးထိုးပြဲတြင္ ေတာင္ပိုင္းေစာ္ဘြားၾကီး စ၀္ခြန္ပန္းစိန္လည္း တက္ေရာက္လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။
၁၉၄၈ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၄ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အဂၤလိပ္အစိုးရထံမွ လြတ္လပ္ရယူခဲ့ၿပီး လြတ္လပ္ေသာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကိုထူေထာင္ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရးရရိွၿပီးေနာက္ ဖဆပလအဖြဲ႔မွ ဦးေဆာင္ၿပီး ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ျဖင့္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမၼတမွာ ေညာင္ေရြေစာ္ဘြားၾကီး စ၀္ေရြသိုက္ျဖစ္ၿပီး က်န္ေစာ္ဘြားမ်ားအားလံုးမွာ လြတ္ေတာ္ပါလီမန္အမတ္အျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္ တင္ေျမာက္ျခင္းခံရသည္။ ၁၉၅၉ခုႏွစ္ မတ္လ ၂ရက္ေန႕တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ေစာဘြားမ်ားအားလံုး အာဏာစြန္႔လြတ္လိုက္ရၿပီး ေစာ္ဘြားစနစ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းးခဲ့သည္။
ေတာင္ပိုင္းေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ခြန္ပန္းစိန္သည္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၂၉၅ မွ ၁၃၂၁ ခုႏွစ္အထိ ေစာ္ဘြားႀကီး အျဖစ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရာ ခရစ္သကၠရာဇ္၁၉၅၉ခုႏွစ္တြင္ ေစာ္ဘြားအာဏာကို စြန္႕လြတ္ခဲ့ရသည္။ ေတာင္ပိုင္းေစာ္ဘြားႀကီး၏ မ်ဳိးႏြယ္စဥ္ဆက္မ်ားေတာင္ပိုင္းနယ္တြင္ ဆက္လက္ေနထုိင္လွ်က္ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။
နန္းတက္ခဲ့သည္ ပေလာင္ေစာ္ဘြားမ်ား၏စာရင္း
ပေလာင္လူမ်ဳိးတို႔သည္ ေတာင္ပိုင္နယ္ကို အစဥ္အဆက္ ရိုးရာမပ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ားအနက္၊ ပုဂံေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ားကို မသိရေသာ္လည္း၊ မုဆိုးဆက္ အေလာင္းမင္းတရားလက္ထက္ေတာ္ မွစ၍ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အထိ အစဥ္အဆက္ ရိုးရာမပ်က္အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ားမွာ
၁) ဒေဒြးဖ
၂) ဖခြန္ျမ
၃) ဖခြန္ဆိုင္
၄) ဖေဒြးေတာ္
၅) ဖလြယ္လ်ဳိ
၆) ဖခြန္က်ိန္မိန္
၇) ဖခြန္ေဆ
၈) ခြန္တန္မိန္
၉) ဖကန္ခြန္ဆုိင္ရဲ (ေခၚ) ခြန္ဆာ
၁၀) ခြန္က်န္
၁၁) ခြန္ကြန္း
၁၃) ခြန္ခမ္းမိန္း
၁၄) ခြန္ခမ္းတန္မိန္း
၁၅) ခြန္ဆင္အြမ္ (ၾကက္သေရေဆာင္ ေရႊစလြယ္ရမင္း)
၁၆) ခြန္ပန္းစိန္ (မဟာသူရစည္သူ) တို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။
ဤအေၾကာင္းအရာကို ေရႊဖီဦးဂ်ာနယ္စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ထားပါသည္
.JPG)
Nice Stuff!
ReplyDeleteCommendable Blog indeed!
Dear Blogger, need your valuable feedback for:
www.octandigital.com
Regards,
Mehta